- Jan 3, 2010
- 1,254
- 422
- 79
ਕੋਕੋ ਟਾਪੂ ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਲਈ ਰਣਨੀਤਕ ਮਹੱਤਤਾ
ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਮੈਰੀਟਸ
ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
ਕੋਕੋ ਟਾਪੂ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਤੋਂ 1255 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਅੰਡੇਮਾਨ ਟਾਪੂਆਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਇਹ ਰਣਨੀਤਕ ਟਾਪੂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅੰਡੇਮਾਨ ਅਤੇ ਨਿਕੋਬਾਰ ਟਾਪੂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਭੂਗੋਲ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਟਾਪੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ । ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨ ਤੌਰ ਤੇ ਕੋਕੋ ਟਾਪੂ ਅਰਾਕਾਨ ਪਹਾੜਾਂ ਜਾਂ ਰਾਖੀਨ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਲੜੀ ਹੈ, ਜੋ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ ਟਾਪੂਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਖੇਤਰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਡੁੱਬਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਡੇਮਾਨ ਅਤੇ ਨਿਕੋਬਾਰ ਟਾਪੂਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਉਭਰਦਾ ਹੈ। ਜਲਡਮਰੂ ਮਲਾਕਾ ਖਾੜੀ ਤੋਂ ਤੇਲ ਦੀ ਗਲੋਬਲ ਸਪਲਾਈ ਰੂਟਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਿੰਦੂ ਹੈ । ਮਲਾਕਾ ਦੇ ਨਾਲ ਨੇੜਤਾ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੋਕੋ ਟਾਪੂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਰਣਨੀਤਕ ਮਹੱਤਵ ਹੈ।ਪਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੌਰਾਨ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸਖ਼ਤ ਸੌਦੇਬਾਜ਼ੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਰਣਨੀਤਕ ਟਾਪੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਕੋਕੋ ਟਾਪੂ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹਨਾਂ ਟਾਪੂਆਂ 'ਤੇ ਦਾਅਵੇ ਲਈ ਸਖਤ ਦਬਾਅ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਝਿਜਕ ਰਹੀ ਤੇ ਕੋਕੋ ਟਾਪੂ ਹੁਣ ਮਿਆਂਮਾਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ।
ਕੋਕੋ ਟਾਪੂ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਮੌਜੂਦਗੀ
ਮਿਆਂਮਾਰ-ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕੋਕੋ ਟਾਪੂਆਂ 'ਤੇ ਚੀਨ ਦੀਆਂ ਵਧਦੀਆਂ ਫੌਜੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਖੇਤਰ ਰਣਨੀਤਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ । ਚੀਨ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਹਮਲਾਵਰ ‘ਸਟਰਿੰਗ ਆਫ ਪਰਲਜ਼’ ਨੀਤੀ ਨਾਲ ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਘੇਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਇਸ ਟਾਪੂ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਿਖਾਈ ਹੈ। 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ, ਚੀਨ ਵੱਲੋਂ ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਟਾਪੂਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਅਕਸਰ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵੀ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਟਾਪੂ 1994 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨੂੰ ਲੀਜ਼ 'ਤੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਪਰ ਮਿਆਂਮਾਰ ਇਸ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਰੱਖਿਆ ਸਰਕਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਟਾਪੂ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗ੍ਰੇਟ ਕੋਕੋ ਆਈਲੈਂਡ, ਚੀਨ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਫੌਜੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਸਿਗਨਲ ਖੁਫੀਆ ਸਹੂਲਤਾਂ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਬੇਸ, ਅਤੇ ਰਾਡਾਰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਹਨ ਜੋ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਲਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨੇੜਲੇ ਅੰਡੇਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਦੇ ਹਨ। ਗ੍ਰੇਟ ਕੋਕੋ ਆਈਲੈਂਡ ਦੀ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਹਵਾਈ ਪੱਟੀ ਜਾਂ ਲਗਭਗ 1000 ਮੀਟਰ ਸੀ ਜੋ ਛੋਟੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਲਈ ਸੀ। ਪਰ ਚੀਨੀਆਂ ਨੇ ਹੁਣ ਇਸ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 2500 ਮੀਟਰ ਰਨਵੇ ਤੱਕ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਿਰਫ ਫੌਜੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਨਾਗਰਿਕ ਜਹਾਜ਼ ਉੱਥੇ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ।
ਗ੍ਰੇਟ ਕੋਕੋ ਆਈਲੈਂਡ 'ਤੇ ਹਵਾਈ ਪੱਟੀ ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੁਆਰਾ ਵਧਾਈ ਗਈ (ਗੂਗਲ ਅਰਥ ਫੋਟੋ)
ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਨੇ ਜਦੋਂ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਫੌਜੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਰਨਵੇਅ ਨੂੰ ਸਿਰਫ 5-6 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵਧਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, । ਰਨਵੇਅ ਨੂੰ ਅੰਦਰ ਵੱਲ ਵਧਾਉਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਚੀਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵੱਲ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਤੱਟ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰ ਦਾ ਮੁੜ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ 2006 ਅਤੇ 2020 ਦੀਆਂ ਉਪਰੋਕਤ ਗੂਗਲ ਅਰਥ ਦੀਆਂ ਦੋ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਚੀਨ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਰਾਡਾਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਵੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰੀਖਣ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਪੂਰਬੀ ਤੱਟ 'ਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਟਾਪੂ 'ਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਬਦੌਲਤ, ਹੁਣ ਚੀਨ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰੀਖਣ ਨੇੜਿਓਂ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੇ ਵਰਗੀਕ੍ਰਿਤ ਵੇਰਵਿਆਂ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਵੀ ਲਗਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਟਾਪੂ 'ਤੇ ਰਾਡਾਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਲਗਭਗ 90 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਟਾਪੂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਬਿੰਦੂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਚੀਨ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਨਿਗਰਾਨੀ ਸਮਰੱਥਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ, ਕੋਕੋ ਟਾਪੂ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਫੌਜੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਚੀਨੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਤਿਆਰੀਆਂ 'ਤੇ ਨੇੜਿਓਂ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਟਾਪੂ ਮਿਆਂਮਾਰ ਵਿੱਚ ਨਾ ਜਾਂਦਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਰਹਿੰਦਾ ਤਾਂ ਚੀਨ ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇੰਨੇ ਨੇੜੇ ਇੰਨੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਫੌਜੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨਾ ਹੁੰਦੀ। ਇਸ ਲਈ, ਕੋਕੋ ਟਾਪੂਆਂ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਦੇ ਯੋਗ ਨਾ ਹੋਣਾ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗਾ ਪਿਆ, ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹਿੰਗੀ ਰਣਨੀਤਕ ਗਲਤੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਚੀਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਕਈ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਸਥਾਪਤ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਆਪਣੇ 'ਕਰਜ਼ੇ-ਜਾਲ' ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਹੰਬਨਟੋਟਾ ਬੰਦਰਗਾਹ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਚੀਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਰਥਿਕ ਗਲਿਆਰੇ (CPEC) ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਗਵਾਦਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਚਟਗਾਂਵ ਬੰਦਰਗਾਹ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਲਏ ਹਨ। ਮਿਆਂਮਾਰ ਵਿੱਚ ਕਯਾਉਕਪੀਯੂ ਪੋਰਟ ਲਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਦੇ ਨਾਲ, ਭਾਰਤੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਐਨ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਕੋਕੋ ਟਾਪੂ ਚੀਨ ਨੂੰ ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਫਾਇਦਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇਤਿਹਾਸ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਹੁੰਦਾ।
ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਮੈਰੀਟਸ
ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
ਕੋਕੋ ਟਾਪੂ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਤੋਂ 1255 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਅੰਡੇਮਾਨ ਟਾਪੂਆਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਇਹ ਰਣਨੀਤਕ ਟਾਪੂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅੰਡੇਮਾਨ ਅਤੇ ਨਿਕੋਬਾਰ ਟਾਪੂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਭੂਗੋਲ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਟਾਪੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ । ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨ ਤੌਰ ਤੇ ਕੋਕੋ ਟਾਪੂ ਅਰਾਕਾਨ ਪਹਾੜਾਂ ਜਾਂ ਰਾਖੀਨ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਲੜੀ ਹੈ, ਜੋ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ ਟਾਪੂਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਖੇਤਰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਡੁੱਬਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਡੇਮਾਨ ਅਤੇ ਨਿਕੋਬਾਰ ਟਾਪੂਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਉਭਰਦਾ ਹੈ। ਜਲਡਮਰੂ ਮਲਾਕਾ ਖਾੜੀ ਤੋਂ ਤੇਲ ਦੀ ਗਲੋਬਲ ਸਪਲਾਈ ਰੂਟਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਿੰਦੂ ਹੈ । ਮਲਾਕਾ ਦੇ ਨਾਲ ਨੇੜਤਾ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੋਕੋ ਟਾਪੂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਰਣਨੀਤਕ ਮਹੱਤਵ ਹੈ।ਪਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੌਰਾਨ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸਖ਼ਤ ਸੌਦੇਬਾਜ਼ੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਰਣਨੀਤਕ ਟਾਪੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਕੋਕੋ ਟਾਪੂ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹਨਾਂ ਟਾਪੂਆਂ 'ਤੇ ਦਾਅਵੇ ਲਈ ਸਖਤ ਦਬਾਅ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਝਿਜਕ ਰਹੀ ਤੇ ਕੋਕੋ ਟਾਪੂ ਹੁਣ ਮਿਆਂਮਾਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ।
ਕੋਕੋ ਟਾਪੂ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਮੌਜੂਦਗੀ
ਮਿਆਂਮਾਰ-ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕੋਕੋ ਟਾਪੂਆਂ 'ਤੇ ਚੀਨ ਦੀਆਂ ਵਧਦੀਆਂ ਫੌਜੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਖੇਤਰ ਰਣਨੀਤਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ । ਚੀਨ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਹਮਲਾਵਰ ‘ਸਟਰਿੰਗ ਆਫ ਪਰਲਜ਼’ ਨੀਤੀ ਨਾਲ ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਘੇਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਇਸ ਟਾਪੂ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਿਖਾਈ ਹੈ। 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ, ਚੀਨ ਵੱਲੋਂ ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਟਾਪੂਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਅਕਸਰ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵੀ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਟਾਪੂ 1994 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨੂੰ ਲੀਜ਼ 'ਤੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਪਰ ਮਿਆਂਮਾਰ ਇਸ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਰੱਖਿਆ ਸਰਕਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਟਾਪੂ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗ੍ਰੇਟ ਕੋਕੋ ਆਈਲੈਂਡ, ਚੀਨ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਫੌਜੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਸਿਗਨਲ ਖੁਫੀਆ ਸਹੂਲਤਾਂ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਬੇਸ, ਅਤੇ ਰਾਡਾਰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਹਨ ਜੋ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਲਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨੇੜਲੇ ਅੰਡੇਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਦੇ ਹਨ। ਗ੍ਰੇਟ ਕੋਕੋ ਆਈਲੈਂਡ ਦੀ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਹਵਾਈ ਪੱਟੀ ਜਾਂ ਲਗਭਗ 1000 ਮੀਟਰ ਸੀ ਜੋ ਛੋਟੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਲਈ ਸੀ। ਪਰ ਚੀਨੀਆਂ ਨੇ ਹੁਣ ਇਸ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 2500 ਮੀਟਰ ਰਨਵੇ ਤੱਕ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਿਰਫ ਫੌਜੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਨਾਗਰਿਕ ਜਹਾਜ਼ ਉੱਥੇ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ।
ਗ੍ਰੇਟ ਕੋਕੋ ਆਈਲੈਂਡ 'ਤੇ ਹਵਾਈ ਪੱਟੀ ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੁਆਰਾ ਵਧਾਈ ਗਈ (ਗੂਗਲ ਅਰਥ ਫੋਟੋ)
ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਨੇ ਜਦੋਂ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਫੌਜੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਰਨਵੇਅ ਨੂੰ ਸਿਰਫ 5-6 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵਧਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, । ਰਨਵੇਅ ਨੂੰ ਅੰਦਰ ਵੱਲ ਵਧਾਉਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਚੀਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵੱਲ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਤੱਟ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰ ਦਾ ਮੁੜ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ 2006 ਅਤੇ 2020 ਦੀਆਂ ਉਪਰੋਕਤ ਗੂਗਲ ਅਰਥ ਦੀਆਂ ਦੋ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਗ੍ਰੇਟ ਕੋਕੋ ਆਈਲੈਂਡ 'ਤੇ ਚੀਨੀ ਰਾਡਾਰ ਸਟੇਸ਼ਨ (ਗੂਗਲ ਅਰਥ ਫੋਟੋ)
ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਚੀਨ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਰਾਡਾਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਵੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰੀਖਣ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਪੂਰਬੀ ਤੱਟ 'ਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਟਾਪੂ 'ਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਬਦੌਲਤ, ਹੁਣ ਚੀਨ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰੀਖਣ ਨੇੜਿਓਂ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੇ ਵਰਗੀਕ੍ਰਿਤ ਵੇਰਵਿਆਂ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਵੀ ਲਗਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਟਾਪੂ 'ਤੇ ਰਾਡਾਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਲਗਭਗ 90 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਟਾਪੂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਬਿੰਦੂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਚੀਨ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਨਿਗਰਾਨੀ ਸਮਰੱਥਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ, ਕੋਕੋ ਟਾਪੂ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਫੌਜੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਚੀਨੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਤਿਆਰੀਆਂ 'ਤੇ ਨੇੜਿਓਂ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਟਾਪੂ ਮਿਆਂਮਾਰ ਵਿੱਚ ਨਾ ਜਾਂਦਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਰਹਿੰਦਾ ਤਾਂ ਚੀਨ ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇੰਨੇ ਨੇੜੇ ਇੰਨੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਫੌਜੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨਾ ਹੁੰਦੀ। ਇਸ ਲਈ, ਕੋਕੋ ਟਾਪੂਆਂ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਦੇ ਯੋਗ ਨਾ ਹੋਣਾ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗਾ ਪਿਆ, ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹਿੰਗੀ ਰਣਨੀਤਕ ਗਲਤੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਚੀਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਕਈ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਸਥਾਪਤ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਆਪਣੇ 'ਕਰਜ਼ੇ-ਜਾਲ' ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਹੰਬਨਟੋਟਾ ਬੰਦਰਗਾਹ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਚੀਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਰਥਿਕ ਗਲਿਆਰੇ (CPEC) ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਗਵਾਦਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਚਟਗਾਂਵ ਬੰਦਰਗਾਹ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਲਏ ਹਨ। ਮਿਆਂਮਾਰ ਵਿੱਚ ਕਯਾਉਕਪੀਯੂ ਪੋਰਟ ਲਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਦੇ ਨਾਲ, ਭਾਰਤੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਐਨ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਕੋਕੋ ਟਾਪੂ ਚੀਨ ਨੂੰ ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਫਾਇਦਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇਤਿਹਾਸ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਹੁੰਦਾ।
