New posts

Welcome to all New Sikh Philosophy Network Forums!

Explore Sikh Sikhi Sikhism...
Sign up Log in

Reply to thread

Message: <blockquote data-quote="dalvinder45" data-source="post: 226490" data-attributes="member: 26009">ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ -2 ਡਾ. ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ ਕਿਲ੍ਹਾ ਰਾਇਪੁਰ-ਗੁਜਰਵਾਲ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਅਬਦਾਲੀ ਫੌਜਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਯੁੱਧ ਦੁਰਾਨੀਆਂ ਦੇ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋਨਾਂ ਲੜ ਰਹੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਲੜਾਈ ਤਲਵਾਰਾਂ, ਬਰਛਿਆਂ, ਤੀਰ, ਧਨੁਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਬੰਦੂਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਭਿਆਨਕ ਹੱਥ-ਹੱਥ ਲੜਾਈ ਸੀ। ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਲੜਾਈ ਕੀਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਜੰਗ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਲਈ ਲੜੀ ਸੀ। (27)[14] (ਸ੍ਰੀ ਗੁਰ ਪੰਥ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ 488) ਤੀਰ ਤਲਵਾਰਨ ਭਈ ਲੜਾਈ । ਪਰੇ ਅਚਾਨਕ ਉਹ ਥੇ ਆਈ । ਤੌ ਭੀ ਸਿੰਘ ਸੁ ਖੜ ਖੜ ਲੜੈਂ । ਦੀਨ ਮਜ਼ਹਬ ਕਰ ਜੁੱਧਹਿ ਅੜੈਂ ।27। ਲੁਟੇਰਿਆਂ ਅਤੇ ਮੁਫ਼ਤ ਖੋਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋ ਪਠਾਣਾਂ ਨਾਲ ਰਲ ਗਏ ਸਨ, ਸਭ ਤੋਂ ਭੈੜਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਠਾਣਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਲੁੱਟਨ ਖੋਸਨ ਜੋ ਗਏ ਰਲੇ ਸੁ ਗਿਲਜਨ ਜਾਇ । ਤਿਨ ਕੀ ਸ਼ਾਮਤ ਆ ਪਈ ਤੇ ਉਨ ਦਏ ਖਪਾਇ ।28। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਪਠਾਣਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ,ਸਿੰਘ ਦਲ ਜੋ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ ਸੀ, ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ। ਕਿਉਂਕਿ ਮੋਹਰੀ ਸਿੰਘ ਦਲ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਨੁਕਸਾਨ ਝੱਲਣਾ ਪਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ। (29) ਲਗੋ ਖਾਲਸੋ ਕਰਨ ਲਰਾਈ । ਮੂਹਰਯੋਂ ਦੀਨੋਂ ਬਹੀਰ ਮੁੜਾਈ । ਸਿਰ ਮੁਹਰੀਅਨ ਕੈ ਪਰੀ ਲੜਾਈ । ਬਹੁਤ ਮਾਰ ਉਨ ਸਿੰਘਨ ਖਾਈ ।29। ਸਿੰਘ ਹਟਦੇ, ਖਿੰਡਦੇ ਤੇ ਫਿਰ ਇੱਕਠੇ ਹੋ ਹੋ ਬੰਦੂਕਾਂ ਤਲਵਾਰਾਂ, ਨੇਜ਼ਿਆਂ ਅਤੇ ਤਲਵਾਰਾਂ ਨਾਲ ਅਫਗਾਨੀ ਹਮਲਿਆਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੇ ਰਹੇ।ਹਰ ਪਾਸਿਓਂ ਭਿਆਨਕ ਲੜਾਈ ਅਤੇ ਕਤਲੇਆਮ ਹੋਇਆ। (30)। ਮੁੜ ਮੁੜ ਸਿੰਘ ਇਕੱਤਰ ਭਏ । ਗਿਲਜਨ ਸੋਂ ਸਿੰਘ ਲੜਨੇ ਡਹੇ । ਬੰਦੂਕ ਕਮਾਨ ਨੇਜੋ ਤਲਵਾਰ । ਲਗੀ ਦੁਤਰਫ਼ੀਂ ਹੋਵਨ ਮਾਰ ।30। ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਮਾਲਵੇ ਵੱਲ ਮੁੜਣਾ ਪਠਾਨਾਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਹਮਲਾਵਰ ਟੁਕੜੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮੁੱਖ ਸਿੰਘ ਮੁਖੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਅਗਲੀ ਰਣਨੀਤੀ ਦੇ ਰਾਹਨੁਮਾ ਬੁਲਾਉਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਬਣਾਈ ਤੇ ਮਲਵਈ ਸਿੰਘਾਂ ਵੱਲ ਸੁਨੇਹੇ ਘੱਲੇ । (31) ਹਰੌਲ ਸਿੰਘਨ ਤੋ ਲਭਯੋ ਸੰਭਾਰ । ਸ੍ਰਦਾਰਨ ਮਿਲ ਤਬ ਕੀਓ ਬਿਚਾਰ । ਕਰੋ ਬਹੀਰ ਅਬ ਮਾਲਵੇ ਵੱਲ । ਵਕੀਲ ਮਲਵੱਯਨ ਕਹੀ ਸੱਦ ਗੱਲ ।31। ਮਲਵਈ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਵਹੀਰ ਨੂੰ ਮਾਲਵੇ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਣ ਲਈ ਅਪਣੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਭੇਜੇ। ਇਹ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਸਨ ਸੰਗੂ ਸਿੰਘ ਭਾਈ ਕਾ ਦਰਾਜ ਤੋਂ ਦੂਜਾ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਸੇਖੂ ਸਿੰਘ ਪਿੰਡ ਹੰਬਲਵਾਲ ਤੋਂ ਸੀ ਜੋ ਆਲਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਨਿਗਰਾਨ ਸੀ। ਤੀਜਾ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਬੁੱਢਾ ਸਿੰਘ ਭਾਈਕਾ ਸੀ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਟੁਕੜੀਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। (33) ਚਲੋ ਮੁਹਰੇ ਲਗ ਅਪਨੇ ਦੇਸ਼ । ਵਹੀਰ ਚਲੋ ਲੈ ਮੁਹਰੇ ਬੇਸ਼ । ਵਕੀਲ ਭਾਈਕਾ ਦਰਾਜ ਸੁ ਵਾਰਾ । ਨਾਮ ਸੰਗੂ ਸਿੰਘ ਗੁਰੂ ਪਿਆਰਾ ।32। ਦੂਜੇ ਆਲਾ ਸਿੰਘ ਕੌ ਕੁਤਵਾਲ । ਨਾਮ ਸੇਖੂ ਸਿੰਘ ਹੰਬਲਵਾਰ । ਬੁੱਢੇ ਸਿੰਘ ਭਾਈ ਕੋ ਤੀਓ । ਗਿਣ ਖਾਲਸੇ ਸੋ ਮੁਹਰੇ ਕੀਓ ।33। ਆਪਣੇ ਲੰਬੇ ਬਰਛਿਆਂ ਦੀ ਨੋਕ 'ਤੇ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਇੱਕ ਟੁਕੜਾ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਲਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਵਜੋਂ ਦਿਖਾਇਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਝੰਡੇ-ਧਾਰਕਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਦਲ ਨੇ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਵੱਲ ਵਧਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤਾ । (34) ਤਿਨ ਨੇਜਨ ਕਪੜੇ ਬੰਧੇ ਬੈਰਕ ਜਿਵ ਕਰ ਲੀਨ । ਵਹੀਰ ਮਗਰ ਤਿਨ ਹੁਇ ਤੁਰਯੋ ਮਾਲਵੇ ਵੱਲ ਜ਼ਮੀਨ ।34। ਵਧਦੇ ਹੋਏ ਮਲਵਈ ਰਾਹਨੁਮਾ ਸਿੰਘ ਉੱਚੀਆ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿੱਛੇ ਆ ਰਹੇ ਦਲਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦੇਈ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਸਿੰਘ ਦਲਾਂ ਦਾ ਇਹ ਬੇੜਾ ਮਾਲਵਾ ਸਿੰਘ ਦਲਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛਾ ਚਲੇ ਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ।ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਹਰਿਆਵਲ ਦਸਤਾ ਪਿਛਿਓਂ ਪਠਾਣਾਂ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। (35) (ਸ੍ਰੀ ਗੁਰ ਪੰਥ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ 489) ਕਹੈਂ ਮਲਵਈ ਹਮ ਮਗਰੇ ਆਯੋ । ਊਚੇ ਕਹਿ ਕਹਿ ਬੋਲ ਸੁਨਾਯੋ । ਬਹੀਰ ਮਲਵੱਯਨ ਮਗਰ ਲਗ ਤੁਰਾ । ਗਿਲਜੇ ਹਰੌਲ ਸਿੰਘਨ ਕੀਓ ਖਰਾ ।35। ਸਿੱਖ ਕਾਫ਼ਲਾ ਅਜੇ ਤਿੰਨ ਮੀਲ ਹੀ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਇਸ 'ਤੇ ਸਰਹਿੰਦ ਦੇ ਨਵਾਬ ਜੈਨ ਖਾਨ ਅਤੇ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਮੁਖੀ ਦੀਆਂ ਟੁਕੜੀਆਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕਾਫ਼ਲੇ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। (36) ਬਹੀਰ ਕੋਸ ਦੁਇ ਤਿੰਨ ਗਯੋ ਤੌ ਆਗੇ ਪਰੇ ਰਿਪੁ ਔਰ । ਜੈਨਾ ਅਤੇ ਮਲੇਰੀਏ ਮਾਰੇ ਉਨ੍ਹੈਂ ਬਹੁ ਦੌਰ ।36। ਭੰਗੂ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਘੋੜਸਵਾਰ ਮਾਰੇ ਗਏ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘੋੜਸਵਾਰ ਜਿਉਂਦੇ ਰਹੇ, ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਘੋੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਫੜ ਲਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਵਰਤਿਆ।[1] ਵਜ਼ੀਰ ਸ਼ਾਹ ਵਲੀ ਖਾਨ ਕੋਲ 4,000 ਘੋੜਸਵਾਰ ਯੋਧਿਆਂ ਦੀ ਫੌਜ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਜ਼ੈਨ ਖਾਨ ਸਰਹਿੰਦੀ ਕੋਲ 4,000 ਘੋੜਸਵਾਰ ਤੀਰਅੰਦਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਫੌਜ ਸੀ।[1] ਜ਼ੈਨ ਖਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਦੀਵਾਨ ਲਛਮੀ ਨਾਰਾਇਣ ਵੀ ਸੀ।[1] ਮੁੜ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਦਲ ਖਾਲਸਾ ਰੱਖਿਅਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਅੱਗੇ ਡੇਢ ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਡਟੇ ਰਹੇ।[1] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਬਦਾਲੀ ਨੇ ਫਿਰ ਕਾਫ਼ਲੇ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਦੀਆਂ ਦੋ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਟੁਕੜੀਆਂ ਭੇਜੀਆਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਆਪਣੇ ਬਚਾਅ ਵਿੱਚ ਖਿਸਕਣ ਲੱਗੇ ਮੁਗਲਾਂ ਲਈ ਹਮਲੇ ਦੇ ਰਾਹ ਖੁਲ੍ਹ ਗਏ।[1] ਸੁਖਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਨਾਲ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਕਰਕੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਹੀ ਵਹੀਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕਾਫਲਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਗਿਆ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਫਲੇ ਨੂੰ ਫੜਨ ਕਈ ਹੋਰ ਡਟੇ ਰਹਿਣਾ ਠੀਕ ਨਹੀ ਸੀ।[1] ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਦੀ ਭਾਰੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਿੱਖ ਅਬਦਾਲੀ ਦੁਆਰਾ ਭੇਜੀਆਂ ਗਈਆਂ ਦੋ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਟੁਕੜੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਏ, ਇਸ ਲਈ ਅਬਦਾਲੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਫੌਜ ਨਾਲ ਕਾਫਲੇ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਤਲੇਆਮ ਵਿੱਚ ਖੁਦ ਮੌਜੂਦ ਰਹਿਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।[1] ਅਬਦਾਲੀ ਦੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਟੁਕੜੀਆਂ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 12,000 ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਆਦਮੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।[1] ਅਬਦਾਲੀ ਇਸ ਹਮਲੇ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਖ ਯੋਧਿਆਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਰੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਵਹੀਰ ਕਾਫਲੇ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਘਿਰ ਗਏ।[1] ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 25% ਰਹਿ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਤਿੰਨ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਕੁੱਪ ਰਹੀੜਾ ਵਿੱਚ ਸਰਹਿੰਦ ਅਤੇ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਅਬਦਾਲੀ ਸਰਹਿੰਦ ਅਤੇ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਕਟਾ-ਵਢੀ ਕਰਨੀ ਪਹਿਲਾਂ, ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਕੰਢੇ ਨੇੜੇ ਸਿੱਖ ਫੌਜ ਅਤੇ ਅਬਦਾਲੀ ਦੀ ਫੌਜ ਵਿਚਕਾਰ ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਿੱਖੀ ਲੜਾਈ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਵਹੀਰ ਕਾਫਲਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਗੈਰ-ਲੜਾਕੂ ਸਨ, ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਤੋਂ 10-12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸੀ ਅਤੇ ਕੁਪ ਅਤੇ ਰਹੀੜਾ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਸੀ (ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਇਲਾਕੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਦੋਵੇਂ ਮੁਸਲਿਮ-ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਜਨਸੰਖਿਆ ਵਾਲੇ ਸਨ)।[1] ਅਚਾਨਕ ਜਦੋਂ ਕਾਫਲਾ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਦੇ ਜ਼ੈਨ ਖਾਨ ਸਰਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਭੀਖਨ ਖਾਨ ਦੀਆਂ ਦੋ ਫੌਜਾਂ ਅਚਾਨਕ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਟੁੱਟ ਪਈਆਂ।[1] ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਏ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।[1] ਦਲ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜਾਂ, ਜੋ ਅਬਦਾਲੀ ਦੀ ਫੌਜ ਨਾਲ ਇੱਕ ਭਿਆਨਕ ਲੜਾਈ ਲੜ ਰਹੀਆਂ ਸਨ, ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕਤਲੇਆਮ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਤਾਂ  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਹੀਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਸ਼ਾਮ ਸਿੰਘ ਕਰੋੜਸਿੰਘੀਆ, ਕਰਮ ਸਿੰਘ, ਨਾਹਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਸਰਦਾਰਾਂ ਦੀ ਕਮਾਨ ਹੇਠ ਇੱਕ ਜਥਾ ਭੇਜਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। [1][5]ਇਸ ਜਥੇ ਨੈ ਜ਼ੈਨ ਖਾਨ ਸਰਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਭੀਖਨ ਖਾਨ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੂੰ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਜਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕਾਫਲੇ ਨੇ ਬਰਨਾਲਾ ਵੱਲ ਆਪਣਾ ਸਫ਼ਰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ।[1] ਉਹ ਸ਼ਾਹ ਵਲੀ ਖਾਨ ਦੀ ਫੌਜ ਦੁਆਰਾ ਅਗਵਾ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਿੱਖ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਛੁਡਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਏ।[5] ਸ਼ਾਹ ਵਲੀ ਖਾਨ ਅਪਣੀ ਫੌਜ ਲੈ ਕੇ ਮੁੱਖ ਅਫਗਾਨ ਫੌਜਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ।[5] ਮੁੱਖ ਦਲ ਖਾਲਸਾ ਨੂੰ ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਈ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਹੁਣ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ, ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਹੋਰ ਹਮਲਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਕੁਪ-ਰਹੀੜਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਹੀਰ ਕਾਫਲੇ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਗਏ।[1] ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਤੋਂ ਵਹੀਰ ਕਾਫਲੇ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਮਿਲਦੇ ਹੋਏ, ਸਿੱਖ ਫੌਜ ਨੇ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣ ਵੇਲੇ ਵੀ ਅਬਦਾਲੀ ਦੀ ਮੁੱਖ ਫੌਜ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਜ਼ੈਨ ਖਾਨ ਅਤੇ ਭੀਖਨ ਖਾਨ ਨੇ ਅੱਗੇ ਵਾਲੀ ਦਿਸ਼ਾ ਤੋਂ ਵਹੀਰ ਕਾਫਲੇ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।[1]]ਸੁਖਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਿੱਖ ਫੌਜਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੀਤਾ: "... ਦਲ ਖਾਲਸਾ ਨੇ ਅਬਦਾਲੀ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਜਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਘਾਹ ਦੇ ਸੁੱਕੇ ਪਤੇ ਹੋਣ"।[1] ਚੜ੍ਹਤ ਸਿੰਘ ਅਗਲੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਬੁਲੰਦ ਖਾਨ ਨੂੰ ਜ਼ਖਮੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਿਆ।[5] ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਹਾਨ ਖਾਨ ਚੜ੍ਹਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜ਼ਖਮੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਿਆ ਪਰ ਫਿਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ ਜਹਾਨ ਖਾਨ ਨੂੰ ਜ਼ਖਮੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਿਆ।[5] ਸਿੱਖ ਸਰਦਾਰ ਅਤੇ ਮਿਸਲਦਾਰ ਇਸ ਵੇਲੇ ਅਫਗਾਨਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫਲੇ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਸਨ ਪਰ ਵਧਦੇ ਹੋਏ ਕਾਫਲੇ ਲਈ ਕੋਈ ਮਿਸਲਦਾਰ ਜਾਂ ਸਰਦਾਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਤੇ ਇਸ ਲਈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸੋਚਿਆ ਸੀ ਕਿ ਅਗਿਓਂ ਵਧਦੇ ਹੋਏ ਕਾਫਲੇ ਤੇ ਸਰਹਿੰਦ ਅਤੇ ਮਲੇਰਕੋਟਲੇ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦੇਣਗੀਆਂ। ਇਹ ਸਿੱਖ ਕਾਫ਼ਲਾ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਪਠਾਣ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਫੌਜਾਂ ਨੇ, ਕਾਫ਼ਲੇ ਦਾ ਵਧਣਾ ਰੋਕਦੇ ਹੋਏ, ਇਸ ਰੱਖਿਆ ਰਹਿਤ ਕਾਫ਼ਲੇ 'ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਜਿਵੇਂ ਸ਼ੇਰ ਭੇਡਾਂ ਦੇ ਝੁੰਡ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। (37)ਬਹੀਰ ਗਯੋ ਥੋ ਸੁੰਨੋਂ ਤੋਊ । ਹੁਤੋ ਸ੍ਰਦਾਰ ਨ ਉਨ ਸੰਗ ਕੋਊ ।ਅਗਯੋਂ ਬਹੀਰ ਉਨ ਲੀਨੋ ਘੇਰ । ਜਿਮ ਅੱਯੜ ਮੇਂ ਵੜ ਗਯੋ ਸ਼ੇਰ ।37।ਵਧਦੀ ਵਹੀਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵੇਲੇ ਅੱਗੇ ਬੀਬੀਆਂ ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਬਿਰਧ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਮਾਰੇ ਗਏ । ਜੋ ਬਚ ਗਏ ਉਹ ਸਿੱਖ ਟੁਕੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਵਾਪਸ ਹੋ ਗਏ।ਜ਼ੈਨ ਖਾਨ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਦਲ ਭੇਜਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਾਸਿਮ ਖਾਨ ਅਤੇ ਤਹਿਮਸ ਖਾਨ ਮਸਕੀਨ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਬਾਅਦ ਵਾਲੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ਲਿਖਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੇਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ: [32]"ਮੈਂ ਵੀ ਕਾਸਿਮ ਖਾਨ ਦੀ ਟੁਕੜੀ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਗਏ ਤਾਂ ਉਹ ਭੱਜ ਗਏ। ਅਸੀਂ ਅੱਧਾ ਕੋਹ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕੀਤਾ। ਅਚਾਨਕ ਭੱਜ ਰਹੇ ਸਿੱਖ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਰੁਕ ਗਏ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਵੱਲ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਸਾਡੇ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕਾਸਿਮ ਖਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਨਾ ਕਰ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਭੱਜ ਗਿਆ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਭੱਜਣ ਲਈ ਨਾ ਕਿਹਾ। ਉਸਨੇ ਮੇਰਾ ਸੁਝਾਅ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ। ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਉਹ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਵੱਲ ਭੱਜ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਡੇਰਾ ਲਗਾ ਲਿਆ। ਮੈਂ (ਮਿਸਕੀਨ) ਇਕੱਲਾ ਪਿੰਡ ਕੁਪ ਵੱਲ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਸਿੱਖ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਏ ਸਨ"। — ਤਹਿਮਸ ਖਾਨ ਮਸਕੀਨ, ਤਹਿਮਸਨਾਮਾ5 ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਸਕੀਨ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਬੇਅਸਰ ਰਹੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਸਿਮ ਖਾਨ ਨੇ ਮਿਸ਼ਨ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਵਿੱਚ ਡੇਰਾ ਲਗਾ ਲਿਆ।[1] ਅਬਦਾਲੀ ਨੇ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਬਾਰਾਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਕੁਪ-ਰਾਹੀਰਾ ਵਿਖੇ ਡੇਰਾ ਲਾਈ ਬੈਠੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆ। [8]</blockquote>

Verification