(in Punjabi) Exegesis Of Gurbani As Per Sri Guru Granth Sahib-Ajooni Saibang

[Dalvinder Singh Grewal]

Do you think sakhian should be taken as historical facts as opposed to hagiographic accounts or somewhere on a spectrum between the two

"Janasakhis cannot be discarded altogether. When their evidence matches the evidence available in SGGS it has to be accepted as such. You have to weigh the evidence carefully.

 

[Dalvinder Singh Grewal]

I'm not sure I would agree with that approach.. I would have to argue that a writer any writer is discerning about the choice of words. So choosing 1over ek or eko is by design.. It fundamentally creates a different framework to understanding a text

SGGS is very well knot document of the total though process of Gurmat. The full understanding of Gurmat can only be had after its reading, understanding and thinking. Sikhi sikhia gur veechar(u)

 

[japjisahib04]

"Janasakhis cannot be discarded altogether. When their evidence matches the evidence available in SGGS it has to be accepted as such. You have to weigh the evidence carefully.

Any Sakhi which gurbani does not validate should be discarded immediately. Gurbani clearly talks of Hukam but we still refer to disappearance of Guru Nanak in the Rein river, cup of nectar and order. Guru Nanak refers to sabd guru and says, 'satguru mera sda sda na aavai n jaey oh abhnashi purakh hai sabh mai raiha smaeye' SGGS.759.8 then where is the question of juene or ajooni arises. This juene or ajooni concept is derived from bhagvat geeta chapter 4 verse 7-8 which says yada yada hi darmesiah that whenever there is decline of dharma and the rise of Adharma, O Arjuna, then I manifest (or incarnate). I incarnate in every age for protecting the good, for punishing or transforming the wicked, and for the establishment of Dharma, I manifest myself to protect the good and to establish the righteousness I will be born and in Islam ch.34, v28 almost similar concept is there that he sent his messengers Mohammed as last prophet whereas in gurbani the concept of manifestation of God is different. Wherever there is truth He is there. He (virtues) are always here and whosoever loves can manifest the divine virtues through the arrow of sabd guru to render justice and gurbani says, 'guru mere sangh sada hai naalai'.

Further contrary to the concept of Hinduism or Islam for punishment, guru nanak guru is so sweet, compassionate, that he does not even remind my shortscomings what to talk of punishment.

Guru Nanak further endorses and says, 'jaisi mai aavai khasam ki baani taisra kari gian vai laloo.
regards
sahni

 

[Dalvinder Singh Grewal]

Any Sakhi which gurbani does not validate should be discarded immediately. Gurbani clearly talks of Hukam but we still refer to disappearance of Guru Nanak in the Rein river, cup of nectar and order. Guru Nanak refers to sabd guru and says, 'satguru mera sda sda na aavai n jaey oh abhnashi purakh hai sabh mai raiha smaeye' SGGS.759.8 then where is the question of juene or ajooni arises. This juene or ajooni concept is derived from bhagvat geeta chapter 4 verse 7-8 which says yada yada hi darmesiah that whenever there is decline of dharma and the rise of Adharma, O Arjuna, then I manifest (or incarnate). I incarnate in every age for protecting the good, for punishing or transforming the wicked, and for the establishment of Dharma, I manifest myself to protect the good and to establish the righteousness I will be born and in Islam ch.34, v28 almost similar concept is there that he sent his messengers Mohammed as last prophet whereas in gurbani the concept of manifestation of God is different. Wherever there is truth He is there. He (virtues) are always here and whosoever loves can manifest the divine virtues through the arrow of sabd guru to render justice and gurbani says, 'guru mere sangh sada hai naalai'.

Further contrary to the concept of Hinduism or Islam for punishment, guru nanak guru is so sweet, compassionate, that he does not even remind my shortscomings what to talk of punishment.

Guru Nanak further endorses and says, 'jaisi mai aavai khasam ki baani taisra kari gian vai laloo.
regards
sahni

"Historically there is a procedure for accepting or discarding an evidence. You cannot discard the scripture or a document because your ideas are different than given in the document. If Jooni and ajooni are part of SGGS it is for a purpose e.g.,

ਗਉੜੀ ਗੁਆਰੇਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਭਏ ਕੀਟ ਪਤੰਗਾ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਗਜ ਮੀਨ ਕੁਰੰਗਾ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਪੰਖੀ ਸਰਪ ਹੋਇਓ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਹੈਵਰ ਬ੍ਰਿਖ ਜੋਇਓ ॥ ੧ ॥ ਮਿਲੁ ਜਗਦੀਸ ਮਿਲਨ ਕੀ ਬਰੀਆ ॥ ਚਿਰੰਕਾਲ ਇਹ ਦੇਹ ਸੰਜਰੀਆ ॥ ੧ ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਸੈਲ ਗਿਰਿ ਕਰਿਆ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਗਰਭ ਹਿਰਿ ਖਰਿਆ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਸਾਖ ਕਰਿ ਉਪਾਇਆ ॥ ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਜੋਨਿ ਭ੍ਰਮਾਇਆ ॥ ੨ ॥ ਸਾਧਸੰਗਿ ਭਇਓ ਜਨਮੁ ਪਰਾਪਤਿ ॥ ਕਰਿ ਸੇਵਾ ਭਜੁ ਹਰਿ ਹਰਿ ਗੁਰਮਤਿ ॥ ਤਿਆਗਿ ਮਾਨੁ ਝੂਠੁ ਅਭਿਮਾਨੁ ॥ ਜੀਵਤ ਮਰਹਿ ਦਰਗਹ ਪਰਵਾਨੁ ॥ ੩ ॥ ਜੋ ਕਿਛੁ ਹੋਆ ਸੁ ਤੁਝ ਤੇ ਹੋਗੁ ॥ ਅਵਰੁ ਨ ਦੂਜਾ ਕਰਣੈ ਜੋਗੁ॥ਤਾ ਮਿਲੀਐ ਜਾ ਲੈਹਿ ਮਿਲਾਇ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ ॥ ੪ ॥ ੩ ॥ ੭੨ ॥ (ਪੰਨਾ ੧੭੬)
ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ॥ ਅਸਥਾਵਰ ਜੰਗਮ ਕੀਟ ਪਤੰਗਾ ॥ ਅਨਿਕ ਜਨਮ ਕੀਏ ਬਹੁ ਰੰਗਾ ॥ ੧ ॥ ਐਸੇ ਘਰ ਹਮ ਬਹੁਤੁ ਬਸਾਏ ॥ ਜਬ ਹਮ ਰਾਮ ਗਰਭ ਹੋਇ ਆਏ ॥ ੧ ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਜੋਗੀ ਜਤੀ ਤਪੀ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ ॥ ਕਬਹੂ ਰਾਜਾ ਛਤ੍ਰਪਤਿ ਕਬਹੂ ਭੇਖਾਰੀ ॥ ੨ ॥ (ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ਕੀ, ਪੰਨਾ ੩੨੫)
ਕੋਟਿ ਜਨਮ ਭ੍ਰਮਿ ਆਇਆ ਪਿਆਰੇ ਅਨਿਕ ਜੋਨਿ ਦੁਖੁ ਪਾਇ ॥ ਸਾਚਾ ਸਾਹਿਬੁ ਵਿਸਰਿਆ ਪਿਆਰੇ ਬਹੁਤੀ ਮਿਲੈ ਸਜਾਇ ॥(ਮ: ੫, ੫ੰਨਾ ੬੪੦)
ਭਰਮਹਿ ਜੋਨਿ ਅਸੰਖ ਮਰਿ ਜਨਮਹਿ ਆਵਹੀ ॥ (ਮ: ੫, ਪੰਨਾ ੭੦੫)

 

[Dalvinder Singh Grewal]

Any Sakhi which gurbani does not validate should be discarded immediately. Gurbani clearly talks of Hukam but we still refer to disappearance of Guru Nanak in the Rein river, cup of nectar and order. Guru Nanak refers to sabd guru and says, 'satguru mera sda sda na aavai n jaey oh abhnashi purakh hai sabh mai raiha smaeye' SGGS.759.8 then where is the question of juene or ajooni arises. This juene or ajooni concept is derived from bhagvat geeta chapter 4 verse 7-8 which says yada yada hi darmesiah that whenever there is decline of dharma and the rise of Adharma, O Arjuna, then I manifest (or incarnate). I incarnate in every age for protecting the good, for punishing or transforming the wicked, and for the establishment of Dharma, I manifest myself to protect the good and to establish the righteousness I will be born and in Islam ch.34, v28 almost similar concept is there that he sent his messengers Mohammed as last prophet whereas in gurbani the concept of manifestation of God is different. Wherever there is truth He is there. He (virtues) are always here and whosoever loves can manifest the divine virtues through the arrow of sabd guru to render justice and gurbani says, 'guru mere sangh sada hai naalai'.

Further contrary to the concept of Hinduism or Islam for punishment, guru nanak guru is so sweet, compassionate, that he does not even remind my shortscomings what to talk of punishment.

Guru Nanak further endorses and says, 'jaisi mai aavai khasam ki baani taisra kari gian vai laloo.
regards
sahni

' Concept of Jooni is mentioned in SGGS and you are even trying to discard even what is written in SGGS because you think about it differently than gurmat. This is quite dangerous. Please see what is mentioned in SGGs about jooni

ਗਉੜੀ ਗੁਆਰੇਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਭਏ ਕੀਟ ਪਤੰਗਾ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਗਜ ਮੀਨ ਕੁਰੰਗਾ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਪੰਖੀ ਸਰਪ ਹੋਇਓ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਹੈਵਰ ਬ੍ਰਿਖ ਜੋਇਓ ॥ ੧ ॥ ਮਿਲੁ ਜਗਦੀਸ ਮਿਲਨ ਕੀ ਬਰੀਆ ॥ ਚਿਰੰਕਾਲ ਇਹ ਦੇਹ ਸੰਜਰੀਆ ॥ ੧ ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਸੈਲ ਗਿਰਿ ਕਰਿਆ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਗਰਭ ਹਿਰਿ ਖਰਿਆ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਸਾਖ ਕਰਿ ਉਪਾਇਆ ॥ ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਜੋਨਿ ਭ੍ਰਮਾਇਆ ॥ ੨ ॥ ਸਾਧਸੰਗਿ ਭਇਓ ਜਨਮੁ ਪਰਾਪਤਿ ॥ ਕਰਿ ਸੇਵਾ ਭਜੁ ਹਰਿ ਹਰਿ ਗੁਰਮਤਿ ॥ ਤਿਆਗਿ ਮਾਨੁ ਝੂਠੁ ਅਭਿਮਾਨੁ ॥ ਜੀਵਤ ਮਰਹਿ ਦਰਗਹ ਪਰਵਾਨੁ ॥ ੩ ॥ ਜੋ ਕਿਛੁ ਹੋਆ ਸੁ ਤੁਝ ਤੇ ਹੋਗੁ ॥ ਅਵਰੁ ਨ ਦੂਜਾ ਕਰਣੈ ਜੋਗੁ॥ਤਾ ਮਿਲੀਐ ਜਾ ਲੈਹਿ ਮਿਲਾਇ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ ॥ ੪ ॥ ੩ ॥ ੭੨ ॥ (ਪੰਨਾ ੧੭੬)
ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ॥ ਅਸਥਾਵਰ ਜੰਗਮ ਕੀਟ ਪਤੰਗਾ ॥ ਅਨਿਕ ਜਨਮ ਕੀਏ ਬਹੁ ਰੰਗਾ ॥ ੧ ॥ ਐਸੇ ਘਰ ਹਮ ਬਹੁਤੁ ਬਸਾਏ ॥ ਜਬ ਹਮ ਰਾਮ ਗਰਭ ਹੋਇ ਆਏ ॥ ੧ ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਜੋਗੀ ਜਤੀ ਤਪੀ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ ॥ ਕਬਹੂ ਰਾਜਾ ਛਤ੍ਰਪਤਿ ਕਬਹੂ ਭੇਖਾਰੀ ॥ ੨ ॥ (ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ਕੀ, ਪੰਨਾ ੩੨੫)
ਕੋਟਿ ਜਨਮ ਭ੍ਰਮਿ ਆਇਆ ਪਿਆਰੇ ਅਨਿਕ ਜੋਨਿ ਦੁਖੁ ਪਾਇ ॥ ਸਾਚਾ ਸਾਹਿਬੁ ਵਿਸਰਿਆ ਪਿਆਰੇ ਬਹੁਤੀ ਮਿਲੈ ਸਜਾਇ ॥(ਮ: ੫, ੫ੰਨਾ ੬੪੦)
ਭਰਮਹਿ ਜੋਨਿ ਅਸੰਖ ਮਰਿ ਜਨਮਹਿ ਆਵਹੀ ॥ (ਮ: ੫, ਪੰਨਾ ੭੦੫)

 

[japjisahib04]

ਗਉੜੀ ਗੁਆਰੇਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਭਏ ਕੀਟ ਪਤੰਗਾ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਗਜ ਮੀਨ ਕੁਰੰਗਾ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਪੰਖੀ ਸਰਪ ਹੋਇਓ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਹੈਵਰ ਬ੍ਰਿਖ ਜੋਇਓ ॥ ੧ ॥ ਮਿਲੁ ਜਗਦੀਸ ਮਿਲਨ ਕੀ ਬਰੀਆ ॥ ਚਿਰੰਕਾਲ ਇਹ ਦੇਹ ਸੰਜਰੀਆ ॥ ੧ ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਸੈਲ ਗਿਰਿ ਕਰਿਆ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਗਰਭ ਹਿਰਿ ਖਰਿਆ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਸਾਖ ਕਰਿ ਉਪਾਇਆ ॥ ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਜੋਨਿ ਭ੍ਰਮਾਇਆ ॥ ੨ ॥ ਸਾਧਸੰਗਿ ਭਇਓ ਜਨਮੁ ਪਰਾਪਤਿ ॥ ਕਰਿ ਸੇਵਾ ਭਜੁ ਹਰਿ ਹਰਿ ਗੁਰਮਤਿ ॥ ਤਿਆਗਿ ਮਾਨੁ ਝੂਠੁ ਅਭਿਮਾਨੁ ॥ ਜੀਵਤ ਮਰਹਿ ਦਰਗਹ ਪਰਵਾਨੁ ॥ ੩ ॥ ਜੋ ਕਿਛੁ ਹੋਆ ਸੁ ਤੁਝ ਤੇ ਹੋਗੁ ॥ ਅਵਰੁ ਨ ਦੂਜਾ ਕਰਣੈ ਜੋਗੁ॥ਤਾ ਮਿਲੀਐ ਜਾ ਲੈਹਿ ਮਿਲਾਇ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ ॥ ੪ ॥ ੩ ॥ ੭੨ ॥ (ਪੰਨਾ ੧੭੬)

S. Dalvinder Jee

It seems you believe in previous life and life after death but please try to see whether word ਭਏ is in present or past tense. And was I behaving like any animals or am behaving or involved in petty work like them now and whether I need to transform (ਦੇਹ ਸੰਜਰੀਆ vicious paradigm) now or in the past. Please read the rahao which is the central idea of the sabd.
regards
sahni

 

[Dalvinder Singh Grewal]

Do you think sakhian should be taken as historical facts as opposed to hagiographic accounts or somewhere on a specaitrum between the two

You cannot discard janamsakhis altogether. there is lot of evidence available in these which has been confirmed from earlier sources and legneds.

 

[Dalvinder Singh Grewal]

S. Dalvinder Jee

It seems you believe in previous life and life after death but please try to see whether word ਭਏ is in present or past tense. And was I behaving like any animals or am behaving or involved in petty work like them now and whether I need to transform (ਦੇਹ ਸੰਜਰੀਆ vicious paradigm) now or in the past. Please read the rahao which is the central idea of the sabd.
regards
sahni

You appear to be keen in attaching others to some fixed preposition without realising that it is SGGS which has mentioned about past lives of which I have given lot of examples earlier. You do not appear to be accepting what is written in SGGS and my whole interpretation is based on SGGS evidence. hence we are at two poles. I am with SGGS and you deny the facts given in SGGS hence this twain shall never meet.

 

[Dalvinder Singh Grewal]

I'm not sure I would agree with that approach.. I would have to argue that a writer any writer is discerning about the choice of words. So choosing 1over ek or eko is by design.. It fundamentally creates a different framework to understanding a text

'Either you accept SGGS or reject it. from your approach it appears that you have a pick and chose approach'. A Sikh is the one who follows ten Gurus and SGGS. he cannot claim to be a sikh if he does not follow SGGS or Gurus.

 

[japjisahib04]

You appear to be keen in attaching others to some fixed preposition without realising that it is SGGS which has mentioned about past lives of which I have given lot of examples earlier. You do not appear to be accepting what is written in SGGS and my whole interpretation is based on SGGS evidence. hence we are at two poles. I am with SGGS and you deny the facts given in SGGS hence this twain shall never meet.

S. Dalvinder Singh
I will only ask a final question relating to this pankti, 'gur seva tai bhagat kamai tabh eh manas dehi paei - now tel me what type of services the so called 8.4 lacs juenes are doing to attain this manas dehi? Have you ever seen any dog, cat or any other animal doing spiritual services. We are social animal and once are transformed from negativity to spirituality that dehi is manas dehi.

 

[sukhsingh]

'Either you accept SGGS or reject it. from your approach it appears that you have a pick and chose approach'. A Sikh is the one who follows ten Gurus and SGGS. he cannot claim to be a sikh if he does not follow SGGS or Gurus.

I'm sorry sir but can you please qualify your statement that I pick and choose?

 

[sukhsingh]

'Either you accept SGGS or reject it. from your approach it appears that you have a pick and chose approach'. A Sikh is the one who follows ten Gurus and SGGS. he cannot claim to be a sikh if he does not follow SGGS or Gurus.

I'm not really sure how you arrived at that pronouncement.. I was talking about grammar and syntax.. You seem to say and be professing that in writing bani the Guru sahibs were not discerning and therefore we can conflate the use of one expression with another..

 

[sukhsingh]

'Either you accept SGGS or reject it. from your approach it appears that you have a pick and chose approach'. A Sikh is the one who follows ten Gurus and SGGS. he cannot claim to be a sikh if he does not follow SGGS or Gurus.

When you say someone is not a Sikh who does not follow the ten Gurus or SGGS.. Does that mean guru nanak dev ji was not a Sikh or bhai mardana or Baba farid? Or my young son or righteous living person, selfless but who lives in a tribe in the Amazon?

 

[Dalvinder Singh Grewal]

When you say someone is not a Sikh who does not follow the ten Gurus or SGGS.. Does that mean guru nanak dev ji was not a Sikh or bhai mardana or Baba farid? Or my young son or righteous living person, selfless but who lives in a tribe in the Amazon?

Sikh

A Sikh is defined in Sikh Reht Maryada Chapter I Article 1 as ‘Any human being who faithfully believes in One Immortal Being, Ten Gurus, from Guru Nanak Sahib to Guru Gobind Singh Sahib, The Guru Granth Sahib, The utterances and teachings of the ten Gurus and the baptism bequeathed by the tenth Guru, and who does not owe allegiance to any other religion, is a Sikh’.

Sikhism is thus a matter of faith and the faith is in the teachings of the Guru. Sri Guru Granth Sahib is the Guru Eternal hence a Sikh has to have full faith in the teachings of SGGS.

ਬਾਣੀ ਗੁਰੂ ਗੁਰੂ ਹੈ ਬਾਣੀ ਵਿਚਿ ਬਾਣੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਸਾਰੇ॥ਗੁਰੁਬਾਣੀ ਕਹੈ ਸੇਵਕੁ ਜਨੁ ਮਾਨੈ ਪਰਤਖਿ ਗੁਰੂ ਨਿਸਤਾਰੇ"(ਪੰ: ੯੮੨)

"ਹਰਿ ਜੀਉ ਸਚਾ, ਸਚੀ ਬਾਣੀ, ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਇ"(ਪੰ: ੬੪)


Those who follow Guru’s teachings are called ‘gurmukh’ and those who follow their mind are called ‘manmukh’. Examples of Gurmukh and Manmukh from SGGS are given below:

Gurmukh

“ਗੁਰਮੁਖਿਵਿਚਹੁਆਪਗਵਾਇ॥ਹਰਿਰੰਗਿਰਾਤੇਮੋਹੁਚੁਕਾਇ॥ਅਤਿਨਿਰਮਲੁਗੁਰਸਬਦਵੀਚਾਰ॥ਨਾਨਕਨਾਮਿਸਵਾਰਣਹਾਰ” (ਪੰ: ੩੬੨) ਭਾਵਅਜਿਹੇਜੀਊੜੇਦੇਜੀਵਨਅੰਦਰਮਾਨਸਿਕਟਿਕਾਅ, ਸੰਤੋਖ, ਪਰੳਪਕਾਰਆਦਿਇਲਾਹੀਗੁਣਸੁਭਾਵਕਹੀਉਗਮਆਉਂਦੇਹਨ।ਜੀਵਨਸਦਾਚਾਰਕ, ਉੱਚਆਚਰਣਵਾਲਾਤੇਅਨੰਦਮਈਬਣਜਾਂਦਾਹੈ।ਅਜਿਹੇਸਫ਼ਲਜੀਵਨਮਨੁੱਖ, “ਗੁਰਮੁਖਿਹਰਿਹਰਿਹਰਿਲਿਵਲਾਗੇ॥ਜਨਮਮਰਣਦੋਊਦੁਖਭਾਗੇ” (ਪੰ:੧੧੭੮)ਭਾਵਮੌਤਤੋਂਬਾਅਦਪ੍ਰਭੂ `ਚਹੀਅਭੇਦਹੋਜਾਂਦੇਹਨ, ਮੁੜਜਨਮ-ਮਰਣਦੇਗੇੜ੍ਹ `ਚਨਹੀਂਆਉਂਦੇ।ਅਜਿਹੇਜੀਵਨਅੰਦਰਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ, ਭਟਕਣਾ, ਚਿੰਤਾ, ਨਿਰਾਸ਼ਾ, ਹਾਇਤੋਬਾਵਰਗੇਉਖਾੜਰਹਿੰਦੇਹੀਨਹੀਂ।ਗੁਣਾਹਤਾਂਅਜਿਹੇਜੀਵਨਦਾਹਿੱਸਾਹੀਨਹੀਂਰਹਿਜਾਂਦੇ।ਅਜਿਹੇਜੀਵਨਨੂੰਹੀਗੁਰਬਾਣੀ `ਚਗੁਰਮੁਖਤੇਸਫ਼ਲਜੀਵਨਕਿਹਾਹੈ।ਅਜਿਹੇਜੀਵਨਲਈਹੀਗੁਰਬਾਣੀ `ਚਸੁਚਿਆਰਾ, ਭਗਵਤੀ, ਵਡਭਾਗੀਆਦਿਸ਼ਬਦਾਵਲੀਵੀਆਈਹੈ।ਦਰਅਸਲਇਹੀਹੈਮਨੁੱਖਾਜੂਨਮਿਲਣਦਾਅਸਲਮਕਸਦਜਿਸਲਈਅਕਾਲਪੁਰਖਨੇਸਾਨੂੰਅਨੇਕਾਂਜੂਨਾਂ `ਚੋਂਕਢਕੇਮਨੁੱਖਾਜੂਨਵਾਲਾਅਵਸਰਬਖ਼ਸ਼ਿਆਹੁੰਦਾਹੈ।

Manmukh

ਮਨਮੁਖ -ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮਨਮੁਖ ਬਾਰੇ ਫ਼ੁਰਮਾਨ ਹੈ “ਮਨਮੁਖਮਾਇਆਮੋਹੁਹੈ, ਨਾਮਿਨਲਗੋਪਿਆਰੁ॥ਕੂੜੁਕਮਾਵੈਕੂੜੁਸੰਗ੍ਰਹੈ, ਕੂੜੁਕਰੇਆਹਾਰੁ॥ਬਿਖੁਮਾਇਆਧਨੁਸੰਚਿਮਰਹਿ, ਅੰਤੇਹੋਇਸਭੁਛਾਰੁ॥ਕਰਮਧਰਮਸੁਚਸੰਜਮਕਰਹਿ, ਅੰਤਰਿਲੋਭੁਵਿਕਾਰੁ॥ਨਾਨਕਜਿਮਨਮੁਖੁਕਮਾਵੈ, ਸੁਥਾਇਨਾਪਵੈਦਰਗਹਿਹੋਇਖੁਆਰੁ”(ਪੰ: ੫੫੨)

ਅਤੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ “ਹਉਮੈਵਿਚਿਪ੍ਰਭੁਕੋਇਨਪਾਏ॥ਮੂਲਹੁਭੁਲਾਜਨਮੁਗਵਾਏ”(ਪੰ: ੬੬੪) ਅਜਿਹਾ ਮਨੁੱਖ ਹਊਮੈ ਕਾਰਨ ਅੰਦਰ ਵੱਸ ਰਹੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਪਛਾਣਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ।ਕਿਉਂਕਿ “ਮਨਮੁਖਿਸਬਦੁਨਭਾਵੈ, ਬੰਧਨਿਬੰਧਿਭਵਾਇਆ॥ਲਖਚਉਰਾਸੀਹਫਿਰਿਫਿਰਿਆਵੈ, ਬਿਰਥਾਜਨਮੁਗਵਾਇਆ” (ਪੰ:੬੯)
ਇਸਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨਮੁਖ, ਜੀਵਨ ਭਰ ਆਪਣੇ ਮੂਲ, ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ ਟੁੱਟਾ ਰਹਿਕੇ ਗੁਮਰਾਹ ਤੇ ਕੁਰਾਹੇ ਪਿਆ ਰਹਿੰਦਾਹੈ। ਉਪ੍ਰੰਤ, ਸਰੀਰ `ਚਹੁੰਦੇ ਵੀ ਉਹ ਆਤਮਕ ਮੌਤੇ ਮਰਿਆ ਹੁੰਦਾ ਤੇ ਸਰੀਰਕ ਮੌਤ ਬਾਅਦ ਵੀ ਫ਼ਿਰ ਤੋਂ ਜੂਨਾਂ-ਜਨਮਾਂ ਦੇ ਗੇੜ੍ਹ `ਚ ਹੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।ਅਜਿਹੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਹੀ ਗੁਰਬਾਣੀ `ਚ ਅਸਫ਼ਲ ਜੀਵਨ, ਅਭਾਗਾ ਤੇ ਮਨਮਤੀਆ ਜੀਵਨ ਵੀ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਮਨਮਤੀਏ ਦਾ ਜੀਵਨ ਕਿਸਤਰ੍ਹਾਂ ਚਲਦਾ ਹੈ ਗੁਰਦੇਵ ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ “ਬੁਰੇਕਾਮਕਉਊਠਿਖਲੋਇਆ॥ਨਾਮਕੀਬੇਲਾਪੈਪੈਸੋਇਆ॥੧॥ਅਉਸਰੁਅਪਨਾਬੂਝੈਨਇਆਨਾ॥ਮਾਇਆਮੋਹਰੰਗਿਲਪਟਾਨਾ”(ਪੰ: ੭੩੮)
ਕਿਉਂਕਿ “ਸਤਿਗੁਰੁਜਿਨੀਨਸੇਵਿਓ, ਸੇਕਿਤੁਆਏਸੰਸਾਰਿ॥ਜਮਦਰਿਬਧੇਮਾਰੀਅਹਿ, ਕੂਕਨਸੁਣੈਪੂਕਾਰ॥ਬਿਰਥਾਜਨਮੁਗਵਾਇਆਮਰਿਜੰਮਹਿਵਾਰੋਵਾਰ” (ਪੰ:੬੯)
ਇਸਦਾ ਮੁਖ ਕਾਰਨ ਹੀ ਪ੍ਰਭੂ ਤੇਮਨੁੱਖ ਵਿਚਾਲੇ ਹਉਮੈ ਦਾ ਪਰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਤੋਂ ਉਸਦਾ ਜੀਵਨ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਜਾਲ ਬਣਕੇ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਂਹੈ।ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਉਸਦੇ ਧਰਮ ਕਰਮ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਜਨਮ-ਮਰਣ ਦੇ ਗੇੜ੍ਹ ਵੱਲ ਹੀ ਧੱਕਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ
“ਕੋਟਿਕਰਮਕਰੈਹਉਧਾਰੇ॥ਸ੍ਰਮੁਪਾਵੈਸਗਲੇਬਿਰਥਾਰੇ॥ਅਨਿਕਤਪਸਿਆਕਰੇਅਹੰਕਾਰ॥ਨਰਕਸੁਰਗਫਿਰਿਫਿਰਿਅਵਤਾਰ”(੨੭੮) ਜਾਂ “ਤੀਰਥ ਬਰਤ ਅਰੁ ਦਾਨ ਕਰਿ, ਮਨ ਮੈ ਧਰੈ ਗੁਮਾਨੁ॥ਨਾਨਕ ਨਿਹਫਲੁ ਜਾਤ ਤਿਹਜਿਉ ਕੁੰਚਰ ਇਸਨਾਨ” (੧੪੨੮) ਤੇ “ਲਖ ਨੇਕੀਆ ਚੰਗਿਆਈਆ, ਲਖ ਪੁੰਨਾ ਪਰਵਾਣੁ॥ਲਖ ਤਪ ਉਪਰਿ ਤੀਰਥਾਂ, ਸਹਜ ਜੋਗ ਬੇਬਾਣ॥ਲਖ , ਰਣਮਹਿ ਛੁਟਹਿ ਪਰਾਣ॥ਲਖ ਸੁਰਤੀ ਲਖ ਗਿਆਨ ਧਿਆਨ, ਪੜੀਅਹਿ ਪਾਠ ਪੁਰਾਣ॥ਜਿਨਿ ਕਰਤੈ ਕਰਣਾ ਕੀਆ ਲਿਖਿਆ ਆਵਣਜਾਣੁ॥ਨਾਨਕਮਤੀ ਮਿਥਿਆ. .”, “ਕਰਮੁ ਸਚਾ ਨੀਸਾਣੁ”(ਪੰ੪੬੭) '

ਕਿਉਂਕਿ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਗੁਰਮੁਖ ਹੋਣ ਲਈ ਜਿਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉਹ “ਮਤੀਮਿਥਿਆ” ਰਾਹੀਂ ਭਾਵ ਆਪਣੀ ਹਉਮੈ ਤੋਂ ਸਿਰਜੇ ਕਰਮਾ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ।

Gurmukh is the one who follows guru’s teachings. In Sikhism ‘Shabad guru’ Sri guru Granth Sahib is the Guru eternal hence Sikhs are required to follow the teachings of SGGS.

Manmukh is the one who follows his mind which is symbolic of lust, anger, attachment, greed, ego etc.

Exegesis of SGGS was taken up by this researcher as he found that there were certain manmukhs e.g., pseudo-intellectuals; pseudo-scientists, non-believers and believers of other faiths who interpreted SGGS not according to the teachings of gurus but according to their mind or their requirement to waylay Sikhs as has been done by some Christian, Hindu zealots or some Dera owners. To correct this rudder, this writer has stuck to the teachings of SGGS while interpreting Gurbani so that the real interpretation is presented to the readers.

 

[sukhsingh]

Sikh

A Sikh is defined in Sikh Reht Maryada Chapter I Article 1 as ‘Any human being who faithfully believes in One Immortal Being, Ten Gurus, from Guru Nanak Sahib to Guru Gobind Singh Sahib, The Guru Granth Sahib, The utterances and teachings of the ten Gurus and the baptism bequeathed by the tenth Guru, and who does not owe allegiance to any other religion, is a Sikh’.

Sikhism is thus a matter of faith and the faith is in the teachings of the Guru. Sri Guru Granth Sahib is the Guru Eternal hence a Sikh has to have full faith in the teachings of SGGS.

ਬਾਣੀ ਗੁਰੂ ਗੁਰੂ ਹੈ ਬਾਣੀ ਵਿਚਿ ਬਾਣੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਸਾਰੇ॥ਗੁਰੁਬਾਣੀ ਕਹੈ ਸੇਵਕੁ ਜਨੁ ਮਾਨੈ ਪਰਤਖਿ ਗੁਰੂ ਨਿਸਤਾਰੇ"(ਪੰ: ੯੮੨)

"ਹਰਿ ਜੀਉ ਸਚਾ, ਸਚੀ ਬਾਣੀ, ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਇ"(ਪੰ: ੬੪)


Those who follow Guru’s teachings are called ‘gurmukh’ and those who follow their mind are called ‘manmukh’. Examples of Gurmukh and Manmukh from SGGS are given below:

Gurmukh

“ਗੁਰਮੁਖਿਵਿਚਹੁਆਪਗਵਾਇ॥ਹਰਿਰੰਗਿਰਾਤੇਮੋਹੁਚੁਕਾਇ॥ਅਤਿਨਿਰਮਲੁਗੁਰਸਬਦਵੀਚਾਰ॥ਨਾਨਕਨਾਮਿਸਵਾਰਣਹਾਰ” (ਪੰ: ੩੬੨) ਭਾਵਅਜਿਹੇਜੀਊੜੇਦੇਜੀਵਨਅੰਦਰਮਾਨਸਿਕਟਿਕਾਅ, ਸੰਤੋਖ, ਪਰੳਪਕਾਰਆਦਿਇਲਾਹੀਗੁਣਸੁਭਾਵਕਹੀਉਗਮਆਉਂਦੇਹਨ।ਜੀਵਨਸਦਾਚਾਰਕ, ਉੱਚਆਚਰਣਵਾਲਾਤੇਅਨੰਦਮਈਬਣਜਾਂਦਾਹੈ।ਅਜਿਹੇਸਫ਼ਲਜੀਵਨਮਨੁੱਖ, “ਗੁਰਮੁਖਿਹਰਿਹਰਿਹਰਿਲਿਵਲਾਗੇ॥ਜਨਮਮਰਣਦੋਊਦੁਖਭਾਗੇ” (ਪੰ:੧੧੭੮)ਭਾਵਮੌਤਤੋਂਬਾਅਦਪ੍ਰਭੂ `ਚਹੀਅਭੇਦਹੋਜਾਂਦੇਹਨ, ਮੁੜਜਨਮ-ਮਰਣਦੇਗੇੜ੍ਹ `ਚਨਹੀਂਆਉਂਦੇ।ਅਜਿਹੇਜੀਵਨਅੰਦਰਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ, ਭਟਕਣਾ, ਚਿੰਤਾ, ਨਿਰਾਸ਼ਾ, ਹਾਇਤੋਬਾਵਰਗੇਉਖਾੜਰਹਿੰਦੇਹੀਨਹੀਂ।ਗੁਣਾਹਤਾਂਅਜਿਹੇਜੀਵਨਦਾਹਿੱਸਾਹੀਨਹੀਂਰਹਿਜਾਂਦੇ।ਅਜਿਹੇਜੀਵਨਨੂੰਹੀਗੁਰਬਾਣੀ `ਚਗੁਰਮੁਖਤੇਸਫ਼ਲਜੀਵਨਕਿਹਾਹੈ।ਅਜਿਹੇਜੀਵਨਲਈਹੀਗੁਰਬਾਣੀ `ਚਸੁਚਿਆਰਾ, ਭਗਵਤੀ, ਵਡਭਾਗੀਆਦਿਸ਼ਬਦਾਵਲੀਵੀਆਈਹੈ।ਦਰਅਸਲਇਹੀਹੈਮਨੁੱਖਾਜੂਨਮਿਲਣਦਾਅਸਲਮਕਸਦਜਿਸਲਈਅਕਾਲਪੁਰਖਨੇਸਾਨੂੰਅਨੇਕਾਂਜੂਨਾਂ `ਚੋਂਕਢਕੇਮਨੁੱਖਾਜੂਨਵਾਲਾਅਵਸਰਬਖ਼ਸ਼ਿਆਹੁੰਦਾਹੈ।

Manmukh

ਮਨਮੁਖ -ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮਨਮੁਖ ਬਾਰੇ ਫ਼ੁਰਮਾਨ ਹੈ “ਮਨਮੁਖਮਾਇਆਮੋਹੁਹੈ, ਨਾਮਿਨਲਗੋਪਿਆਰੁ॥ਕੂੜੁਕਮਾਵੈਕੂੜੁਸੰਗ੍ਰਹੈ, ਕੂੜੁਕਰੇਆਹਾਰੁ॥ਬਿਖੁਮਾਇਆਧਨੁਸੰਚਿਮਰਹਿ, ਅੰਤੇਹੋਇਸਭੁਛਾਰੁ॥ਕਰਮਧਰਮਸੁਚਸੰਜਮਕਰਹਿ, ਅੰਤਰਿਲੋਭੁਵਿਕਾਰੁ॥ਨਾਨਕਜਿਮਨਮੁਖੁਕਮਾਵੈ, ਸੁਥਾਇਨਾਪਵੈਦਰਗਹਿਹੋਇਖੁਆਰੁ”(ਪੰ: ੫੫੨)

ਅਤੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ “ਹਉਮੈਵਿਚਿਪ੍ਰਭੁਕੋਇਨਪਾਏ॥ਮੂਲਹੁਭੁਲਾਜਨਮੁਗਵਾਏ”(ਪੰ: ੬੬੪) ਅਜਿਹਾ ਮਨੁੱਖ ਹਊਮੈ ਕਾਰਨ ਅੰਦਰ ਵੱਸ ਰਹੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਪਛਾਣਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ।ਕਿਉਂਕਿ “ਮਨਮੁਖਿਸਬਦੁਨਭਾਵੈ, ਬੰਧਨਿਬੰਧਿਭਵਾਇਆ॥ਲਖਚਉਰਾਸੀਹਫਿਰਿਫਿਰਿਆਵੈ, ਬਿਰਥਾਜਨਮੁਗਵਾਇਆ” (ਪੰ:੬੯)
ਇਸਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨਮੁਖ, ਜੀਵਨ ਭਰ ਆਪਣੇ ਮੂਲ, ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ ਟੁੱਟਾ ਰਹਿਕੇ ਗੁਮਰਾਹ ਤੇ ਕੁਰਾਹੇ ਪਿਆ ਰਹਿੰਦਾਹੈ। ਉਪ੍ਰੰਤ, ਸਰੀਰ `ਚਹੁੰਦੇ ਵੀ ਉਹ ਆਤਮਕ ਮੌਤੇ ਮਰਿਆ ਹੁੰਦਾ ਤੇ ਸਰੀਰਕ ਮੌਤ ਬਾਅਦ ਵੀ ਫ਼ਿਰ ਤੋਂ ਜੂਨਾਂ-ਜਨਮਾਂ ਦੇ ਗੇੜ੍ਹ `ਚ ਹੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।ਅਜਿਹੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਹੀ ਗੁਰਬਾਣੀ `ਚ ਅਸਫ਼ਲ ਜੀਵਨ, ਅਭਾਗਾ ਤੇ ਮਨਮਤੀਆ ਜੀਵਨ ਵੀ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਮਨਮਤੀਏ ਦਾ ਜੀਵਨ ਕਿਸਤਰ੍ਹਾਂ ਚਲਦਾ ਹੈ ਗੁਰਦੇਵ ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ “ਬੁਰੇਕਾਮਕਉਊਠਿਖਲੋਇਆ॥ਨਾਮਕੀਬੇਲਾਪੈਪੈਸੋਇਆ॥੧॥ਅਉਸਰੁਅਪਨਾਬੂਝੈਨਇਆਨਾ॥ਮਾਇਆਮੋਹਰੰਗਿਲਪਟਾਨਾ”(ਪੰ: ੭੩੮)
ਕਿਉਂਕਿ “ਸਤਿਗੁਰੁਜਿਨੀਨਸੇਵਿਓ, ਸੇਕਿਤੁਆਏਸੰਸਾਰਿ॥ਜਮਦਰਿਬਧੇਮਾਰੀਅਹਿ, ਕੂਕਨਸੁਣੈਪੂਕਾਰ॥ਬਿਰਥਾਜਨਮੁਗਵਾਇਆਮਰਿਜੰਮਹਿਵਾਰੋਵਾਰ” (ਪੰ:੬੯)
ਇਸਦਾ ਮੁਖ ਕਾਰਨ ਹੀ ਪ੍ਰਭੂ ਤੇਮਨੁੱਖ ਵਿਚਾਲੇ ਹਉਮੈ ਦਾ ਪਰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਤੋਂ ਉਸਦਾ ਜੀਵਨ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਜਾਲ ਬਣਕੇ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਂਹੈ।ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਉਸਦੇ ਧਰਮ ਕਰਮ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਜਨਮ-ਮਰਣ ਦੇ ਗੇੜ੍ਹ ਵੱਲ ਹੀ ਧੱਕਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ
“ਕੋਟਿਕਰਮਕਰੈਹਉਧਾਰੇ॥ਸ੍ਰਮੁਪਾਵੈਸਗਲੇਬਿਰਥਾਰੇ॥ਅਨਿਕਤਪਸਿਆਕਰੇਅਹੰਕਾਰ॥ਨਰਕਸੁਰਗਫਿਰਿਫਿਰਿਅਵਤਾਰ”(੨੭੮) ਜਾਂ “ਤੀਰਥ ਬਰਤ ਅਰੁ ਦਾਨ ਕਰਿ, ਮਨ ਮੈ ਧਰੈ ਗੁਮਾਨੁ॥ਨਾਨਕ ਨਿਹਫਲੁ ਜਾਤ ਤਿਹਜਿਉ ਕੁੰਚਰ ਇਸਨਾਨ” (੧੪੨੮) ਤੇ “ਲਖ ਨੇਕੀਆ ਚੰਗਿਆਈਆ, ਲਖ ਪੁੰਨਾ ਪਰਵਾਣੁ॥ਲਖ ਤਪ ਉਪਰਿ ਤੀਰਥਾਂ, ਸਹਜ ਜੋਗ ਬੇਬਾਣ॥ਲਖ , ਰਣਮਹਿ ਛੁਟਹਿ ਪਰਾਣ॥ਲਖ ਸੁਰਤੀ ਲਖ ਗਿਆਨ ਧਿਆਨ, ਪੜੀਅਹਿ ਪਾਠ ਪੁਰਾਣ॥ਜਿਨਿ ਕਰਤੈ ਕਰਣਾ ਕੀਆ ਲਿਖਿਆ ਆਵਣਜਾਣੁ॥ਨਾਨਕਮਤੀ ਮਿਥਿਆ. .”, “ਕਰਮੁ ਸਚਾ ਨੀਸਾਣੁ”(ਪੰ੪੬੭) '

ਕਿਉਂਕਿ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਗੁਰਮੁਖ ਹੋਣ ਲਈ ਜਿਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉਹ “ਮਤੀਮਿਥਿਆ” ਰਾਹੀਂ ਭਾਵ ਆਪਣੀ ਹਉਮੈ ਤੋਂ ਸਿਰਜੇ ਕਰਮਾ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ।

Gurmukh is the one who follows guru’s teachings. In Sikhism ‘Shabad guru’ Sri guru Granth Sahib is the Guru eternal hence Sikhs are required to follow the teachings of SGGS.

Manmukh is the one who follows his mind which is symbolic of lust, anger, attachment, greed, ego etc.

Exegesis of SGGS was taken up by this researcher as he found that there were certain manmukhs e.g., pseudo-intellectuals; pseudo-scientists, non-believers and believers of other faiths who interpreted SGGS not according to the teachings of gurus but according to their mind or their requirement to waylay Sikhs as has been done by some Christian, Hindu zealots or some Dera owners. To correct this rudder, this writer has stuck to the teachings of SGGS while interpreting Gurbani so that the real interpretation is presented to the readers.

I agree that the official published SRM defines a Sikh in that way but I reject that definition.

 

[Dalvinder Singh Grewal]

I agree that the official published SRM defines a Sikh in that way bute my article I reject that definition.

' You do not have faith in SGGS. You do not have faith in Reht maryada. You still want to claim to be a Sikh. What a wonder! You may be one of the categories which I have mentioned earlier. Since my article is based on SGGS, having discussions with 'main na manoo' was certainly futile hence I do not wish to carry the discussion further.

 

[sukhsingh]

' You do not have faith in SGGS. You do not have faith in Reht maryada. You still want to claim to be a Sikh. What a wonder! You may be one of the categories which I have mentioned earlier. Since my article is based on SGGS, having discussions with 'main na manoo' was certainly futile hence I do not wish to carry the discussion further.

I think that is very sad.

If we put to one side your your judgements on me is it not in the nature of a 'sikh' to engage in discourse and challenge people's opinions. Not to batten down the hatches and exclude people from a conversation.. I'm sure any follower of Nanak would agree? For did he not spend a great deal of his own life engaging in discourse with people who disagreed with his world view?

Further I was under the impression that you yourself sir were a academic?

 

[Harry]

' You do not have faith in SGGS. You do not have faith in Reht maryada. You still want to claim to be a Sikh. What a wonder! You may be one of the categories which I have mentioned earlier. Since my article is based on SGGS, having discussions with 'main na manoo' was certainly futile hence I do not wish to carry the discussion further.

I would ask that you reconsider and dig a bit deeper, it is only through discourse that we all learn.